Gerçekler, Mitler ve Biraz Mizah

Hepimiz duymuşuzdur:

“Beyin hakaretleri 20 yıl unutmaz ama övgüleri 30 günde unutur.”

İlk duyulduğunda bu cümle hem bilimsel hem duygusal bir tını taşır.
Üstelik çoğumuz içimizden “Evet ya, ben tam böyleyim!” deriz.
Ama gerçekten öyle mi?
Hadi gelin, beynimizin küçük dramalarını birlikte çözelim.

⸻

🧩 Gerçek Ne?

Hayır, beynimizde kronometre tutan bir “hakaret sayacı” yok. 😊
Ama bu iddianın içinde  yine de minik bir doğruluk payı var.

Psikolojide bu eğilime “negatiflik önyargısı” (negativity bias) denir.
Yani beynimiz, olumsuz deneyimlere olumlu olanlardan daha fazla dikkat verir ve onları daha güçlü biçimde kaydeder.

Binlerce yıl önce bu özellik, hayatta kalmamızı sağlıyordu.
Bir aslanın kükremesini hatırlamak, biri “saçın biraz kabarık olmuş” dediğinde utanmamaktan daha önemliydi. (Bana bunu hep derler, o yüzden bu örneği kullandım😊)

Sonuç: Tehlikeler, tehditler ve eleştiriler — beynin “önemli” klasörüne kaydediliyor.
Ama güzel sözler? Onlar genelde “tatlı ama acil değil” dosyasında kalıyor.

⸻

⚡ Amigdalanın Draması: Beynin Duygusal Alarm Sistemi

Beynimizdeki amigdala, tehdit ve korku sinyallerinin merkezidir.
Bir hakaret duyduğunda amigdala hemen alarma geçer,
“Bu önemli olabilir, dikkat et!” der ve olayı güçlü bir şekilde kaydeder.

Bununla birlikte hipokampus da devreye girer,
anıya bağlam ekler: nerede, kim söyledi, nasıl hissettin…
Bu nedenle bazı olumsuz sözleri yıllar sonra bile canlı hatırlarız.

Ama iyi haber şu: Beynin bu koruma refleksi,
artık “aslanlardan kaçmak” için değil, “eleştirilerle baş etmek” için kullanılabilir.

⸻

💬 Peki, İltifatlar Neden Uçup Gidiyor?

İltifatlar tehdit oluşturmadığı için beynin hayatta kalma radarında düşük öncelikli.
Yani “Bugün harika görünüyorsun!” mesajı,
amigdala tarafından “acil değil” etiketiyle arşive kaldırılıyor.

Ama nöroplastisite sayesinde beyin yeniden programlanabilir.
Yani “iltifatları hatırlama kası” geliştirilebilir!

🌿 Nasıl mı?

• Güzel bir söz duyduğunda “ama o öylesine söyledi” deme.
• İltifatları not et, yaz, aynaya yapıştır.
• Her gün birkaç saniye o duyguda kal;
beyin o izi güçlendirmeyi öğrenir.

Böylece “20 yıl süren hakaret depolama” yerine
“kalıcı pozitif kayıtlar” açılır.

⸻

🌙 Sonuç: Beynin Biraz Dramatik Ama Niyetli

Evet, beynimiz biraz drama sever.
Ama onun da iyi niyetli bir tarafı var: seni korumaya çalışıyor.
O yüzden bir dahaki sefere biri seni kırdığında şöyle düşün:

“Amigdalama mesaj gitti, ama ben cevap yazmıyorum.”

Ve biri seni övdüğünde ise…

“Teşekkür ederim, bu cümleyi 30 günden fazla hatırlayacağım.”

⸻

✨ Kısacası:

Hakaretleri değil, iltifatları büyüt.
Çünkü beynin seni geçmişten korumaya çalışıyor olabilir,
ama kalbin geleceği hatırlamak istiyor.

“Beyin nefretle kilitlenir, sevgiyle açılır”

Kim hayatının her saniyesini yazabilmiş ki hafıza bu kadar hainken? – Arzuhal😊