Son günlerde sosyal medyada sıkça, “ekmeklerde böcek unu var” ya da “markalar çekirge unu kullanıyor” gibi iddialar dolaşıyor. Bu yazımda hem Avrupa’daki durumlara bakacağız, hem Türkiye’deki gerçekleri, hem de ne zaman ve nasıl değişebileceğini biraz ışık tutmaya çalıştım.
Önüme devamlı ünlü makarna üretici firması BARİLLA düşmeye başladı. İddialara göre artık ürünlerinde böcek unu kullanıyorlarmış.
Bu çok fazla gözüme sokulmaya başladığından, Barilla makarnalarıyla ilgili araştırmama başladım ve onların kendi sitelerinden yaptıkları şu açıklamaya denk geldim:
“Barilla Grubu ürünlerinde böcek unu kullanımıyla ilgili son zamanlarda dolaşan sahte haberlere açıklık getirmek istiyoruz.
Barilla Grubu, böcek unuyla yapılan ürünlerin piyasaya sürülmesini hiçbir zaman duyurmamıştır ve bu yönde işini genişletme niyetinde veya ilgisinde değildir.”
Zaten yemek konusunda oldukça sıkıntılı ve seçici olan bendeniz, her ne kadar protein açısından çok zengin olsa da veya çok sağlıklı olduğu iddia edilse de, soframda asla böcek unu ürünleri görmek istemem açıkcası.
Böcek Unu Nedir?
Böcek unu, yenilebilir böceklerden elde edilen protein-zengin tozdur. Örneğin çekirge, cırcır böceği, un kurdu gibi türler. Hem hayvan yemi hem de insan gıdalarında sürdürülebilir alternatif olarak kabul ediliyor.
Avrupa’da Novel Food Onayları
AB içinde “Yeni Gıda / Novel Food” düzenlemeleri kapsamında bazı böcek türleri insan tüketimine onaylandı: Tenebrio molitor (sarı un kurdu), Acheta domesticus (house cricket / ev çekirgesi), Locusta migratoria (göçebe çekirge) vs.
Bu onayların getirdiği sınırlar: uygun etiketleme, güvenlik testleri, alerjenlik kontrolü, işleme yöntemleri gibi koşullar.
Öne Çıkan Şirketler
İtalya’dan Nutrinsect, çekirge unu üretimiyle dikkat çekiyor.
Ayrıca Cricket One Co. Ltd gibi şirketler, “house cricket” unu için novel food başvuruları ile ürünlerini Avrupa pazarı için hazırlıyor.
Yani o taraflara tatile gidenler veya oralarda ikamet edenler eğer benim gibi bu konuda hassaslar ise, tükettikleri ürünlere dikkat etmelerini öneririm. 😱
Ayrıca, Avrupa Birliği’nde Durum şöyle:
Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (EFSA), 2021’den itibaren bazı böcek unlarının kontrollü kullanımına izin verdi.
• Makarna, ekmek, bisküvi, atıştırmalık barlar gibi ürünlerde belirli oranlarda kullanılabiliyor.
• Etiket üzerinde “cricket powder” (cırcır böceği unu) ya da “insect protein” gibi ibareler açıkça yazılmak zorunda.
• Bu izinlerin amacı: hayvansal üretime alternatif yaratmak, çevresel etkileri azaltmak ve sürdürülebilir gıda kaynaklarını çeşitlendirmek.
İtalya, Almanya, Hollanda gibi ülkelerde artık “böcek unlu makarna” veya “protein bar” market raflarında bulunabiliyor.
Türkiye’de Durum nedir?
Resmî olarak, Türkiye’de böcek unu içeren insan gıdalarına izin verilmemiş durumda olduğu söyleniyor. Ancak burası Türkiye…
Türkiye’de böcek proteini / böcek unu pazarının henüz erken aşamada olduğu, daha çok hayvan yemi gibi sektörlerde potansiyel görüldüğü belirtiliyor.
Gümrük tarifesindeki pozisyonlara göre böceklerin hayvansal menşeli yenilen ürünler sınıflandırmasında yer aldığı, ithalatla ilgili bazı vergi/tarife düzenlemelerinin olduğu biliniyor.
Tüketici Rehberi
• Ürünün içindekileri mutlaka oku; “Acheta domesticus”, “Tenebrio molitor”, “cricket powder / powder / house cricket” gibi ifadeleri arayınız.
• Güvenilir markaları ve belgeyi (novel food onayı / izin) sorgulayınız.
• “İthal ürün / laboratuvar / deneme ürünü” gibi ifadeler varsa dikkatli olunuz.
• Alerji geçmişin varsa özellikle böcek proteini alerjisi riski açısından doktora danışınız.
Geleceğe Bakış
Türkiye’de mevzuatın değişme potansiyeli var; tüketici bilinci arttıkça, sürdürülebilirlik baskısı (iklim krizi, gıda kaynaklarının kısıtlılığı) bu alana yön verebilir deniyor.
Türkiye’de “Insect Protein Companies” diye adlandırılan bazı firmalar platformlarda gözüküyor (örneğin EnSun.io’da). Ancak bu şirketlerin çoğu ya böcek proteini ile ilgili araştırma geliştirme ya da biyoteknoloji kategorisinde kayıtlı; insan gıdası için böcek unu üretiyor olduklarına dair doğrudan bilgi yok.
İlk adımlar büyük olasılıkla ithalatla, özel izinlerle ve sınırlı ürünlerle olur. Ardından yerli üretim ve markalar devreye girer diye düşünüyorum.
Sonuç:
Avrupa’da belirli böcek türlerinin unu insan gıdası olarak kullanım için resmi olarak onaylı. Türkiye’deyse bu izin henüz verilmemiş durumda denmiş.
Dolayısıyla market raflarında böcek unu içerikli standart ürünlerle karşılaşılması şu anda olası değil.Ama bugünün tartışmaları, yarının düzenlemelerine ışık tutuyor diye de bakabiliriz bu hikayeye.
Örneğin Coca-Cola’nın içerisindeki sır gibi saklanan gizli formülde, Cochineal isimli bir böceğin bulunduğunu duymayan yoktur herhalde, ancak onlarda şimdi aşağıdaki açıklamayı yapmışlar:
Cochineal isimli bir böcekten elde edilen karmin isminde bir renklendirici, gıdadan, tekstile birçok sektörde kullanılıyor. Bu böceğin, kolanın renklendirilmesinde ana malzeme olduğu iddia edilmişti.
“Coca-Cola, kolaya rengini veren maddenin böcek değil renklendirici karamel olduğunu açıkladı.”
Bir çok kozmetik üründe insan cenini kullanıldığı büyük skandallarla ortalığı ayağa kaldırmıştı ve tabii sonra ADRENOCHROME kullanımı ortalığı alt üst etti ve şimdi de yemeklerimizin içinde börtü böcek neden olmasın ki diye bir soru geçmeden edemiyor akıllardan…
*ੈ✩‧₊˚༺☆༻*ੈ✩‧₊˚*ੈ✩‧₊˚༺☆༻*ੈ✩‧₊˚*ੈ✩‧₊˚༺☆༻*ੈ✩‧₊˚ “Bir kişi zihni belirli şeyleri kavramaya hazır değilse, gözleri onları görse bile gerçekten “görmez” — zihin hazır olduğunda ancak göz görür.”
Yorumlarınızda konuyla ilgili düşüncelerinizi görmek isterim. Belki benim gibi bu fikirleri “kavrayamayanlara” farklı bir bakış açısı sunar ve daha ılımlı bakmamızı sağlayabilirsiniz. 😅
Araştırma ve yazı ban aittir
A.Emine Altındal
▶️YouTube🔴 kanalımı ziyaret etmeyi ve abone olmayı unutmayınız 🙂
https://www.youtube.com/@a.eminealtindal